PRAWIDŁOWA
POSTAWA CIAŁA
Jest
wiele definicji prawidłowej postawy ciała, oto dwie z nich:
1)
Przez prawidłową postawę należy rozumieć taką, której układ poszczególnych
odcinków ciała względem siebie jest zharmonizowany, a utrzymanie jej wymaga
minimalnego napięcia układu mięśniowego i nerwowego
2)
Postawa prawidłowa to taki kształt ciała wynikający z budowy i nawykowego
usytuowania poszczególnych jego części, który sprzyja podstawowym funkcjom
organizmu.
Postawa prawidłowa - nie jest to pojęcie jednoznaczne. Zależy ona od takich
czynników jak: wiek (np. postawa starcza, postawa małego dziecka), pora dnia,
posiłki, zmęczenie ...
Oceny
prawidłowej postawy ciała – w zależności o wieku – dokonujemy wg następujących
zasad:
POSTAWA
MAŁEGO DZIECKA
· barki nie wystają do przodu
· tył głowy z plecami są w jednej linii (można to sprawdzić prosząc
dziecko o podejście do ściany)
· wypukły brzuszek
· lekkie wgłębienie (lordoza) w odcinku lędźwiowym kręgosłupa
· cały tułów pochylony do przodu
· lekkie zgięcie bioder i kolan
· do 4-5 roku życia występuje płaskostopie
POSTAWA
DZIECKA W WIEKU SZKOLNYM
· klatka piersiowa spłaszcza się nieco, przez co zaokrąglenie
barków staje się wyraźniejsze
· brzuch jest nieco mniej wypukły
· lordoza (wgłębienie w odcinku lędźwiowym) jest wyraźniejsze
· cały tułów pozostaje lekko pochylony do przodu
· proste nóżki
· nieco mniejsze zgięcie bioder i kolan
· całkowity zanik płaskostopia
WIEK
DORASTANIA
· wyprostowana postawa ciała
· zmniejszenie się wystawania brzucha
· zanik zgięcia w biodrach i kolanach
POSTAWA
U OSOBY DOROSŁEJ
· głowa nieznacznie wysunięta do przodu
· brzuch jest płaski, cofnięty w stosunku do klatki piersiowej
· wygięcia kręgosłupa w kształcie litery S
WADA
POSTAWY
To zmiana utrwalona w układzie kostnym, błędy "trzymania się", to
także zaburzenia przestrzennego ukształtowania ciała (Wolański 1958,1979)
Wady
postawy mogą mieć różne przyczyny:
1/) wrodzone (np. dysplazja stawu biodrowego),
2/) powstałe jako skutek urazów lub chorób,
3/) nabyte, najbardziej powszechne, spowodowane złymi
nawykami (brak ruchu, nieprawidłowe siedzenie itp.),
4/) nawykowe wywołane wadami słuchu lub wzroku (nawyk
garbienia się nad książką).
Wady
mogą powstawać w obrębie naturalnych wygięć kręgosłupa poprzez nieprawidłowe
ich ukształtowanie lub skoliozy – nieprawidłowe wygięcia boczne kręgosłupa. Skolioza występują
3 razy częściej u dziewcząt jak u chłopców, pojawia się między 7. a 18. rokiem
życia.
JAK
POWSTAJĄ WADY POSTAWY
Informacje ogólne
W
przebiegu rozwoju wad postawy wyróżniamy trzy okresy:
I okres - zmian czynnościowych
Jedne grupy mięśni ulegają osłabieniu i rozciągnięciu, w innych występuje
wzmożone napięcie i ich skrócenie. Czas trwania tego okresu może być różny w
zależności od czynników, które powodują powstawanie wad. Może on wynosić od
kilku tygodni do kilku miesięcy.
II okres - powstawania przykurczy (więzadeł , mięśni i ścięgien)
W
tym okresie wprowadzenie ćwiczeń korekcyjnych może być jeszcze całkowicie
skuteczne. Okres ten może trwać przez kilka tygodni, miesięcy a nawet lat.
III okres - zmian strukturalnych , czyli utrwalonych przykurczy
Wady
postawy w tym okresie określamy jako patologiczne. Ćwiczenia korekcyjne
pozwalają zapobiec dalszemu postępowaniu wady, jednak całkowita jej likwidacja
jest już niemożliwa i często wymaga złożonego postępowania rehabilitacyjnego.
Istotą
wad kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej jest pogłębienie lub zmniejszenie
fizjologicznych wygięć kręgosłupa. Na podstawie stopnia pochylenia miednicy
oraz ruchomości kręgosłupa Wiles rozróżnia cztery zasadnicze typy wadliwej
postawy:
- Plecy wklęsło-wypukłe - pogłębienie kifozy
piersiowej i lordozy lędźwiowej.
- Plecy kołyskowe - pogłębienie kifozy piersiowej
i lordozy lędźwiowej (hiperlordoza).
- Plecy płaskie - brak fizjologicznych wygięć
kręgosłupa.
- Plecy okrągłe - pogłębienie kifozy piersiowej.
PLECY
WKLĘSŁO – WYPUKŁE
W
większości przypadków przyczyną powstawania tej wady jest zwiększony kąt
przodopochylenia miednicy. Doprowadza to do nadmiernej lordozy lędźwiowej, a
przez odcinkową kompensację do pogłębienia kifozy piersiowej. Zmienione
ukształtowanie kręgosłupa oraz zwiększone przodopochylenie miednicy wpływa na
stan mięśni i więzadeł:
· mięśnie prostowniki grzbietu odcinka
piersiowego ulegają rozciągnięciu a w odcinku lędźwiowym skróceniu,
· mięsień piersiowy większy i mięśnie
obręczy barkowej ulegają przykurczowi,
· mięśnie pośladkowe ulegają rozciągnięciu i
zwiotczeniu,
· mięsień czworogłowy uda (głowa prosta)
ulega skróceniu.
Charakterystyczne w tej wadzie postawy jest :
· pochylenie głowy ku przodowi,
· ustawienie barków do przodu,
· odstawanie łopatek,
· spłaszczenie klatki piersiowej, która
bierze mniejszy udział w oddychaniu,
·
przesunięcie narządów jamy brzusznej ku przodowi i rozciągnięcie
mięśni brzucha,
Przesunięcie narządów jamy brzusznej upośledza ruchy oddechowe przepony i
utrudnia odpływ z nich krwi żylnej. Prowadzi to do zaburzeń oddychania i
krążenia.
|
Rys.1. Plecy
wklęsło - wypukłe (wg Colsona)
|
PLECY
KOŁYSKOWE
W
tym typie wady również występuje zwiększone przodopochylenie miednicy.
Doprowadza to do powstania hiperlordozy w odcinku lędźwiowo - krzyżowym
(kręgosłup odgina się w odcinku lędźwiowo - krzyżowym ostro do tyłu, tworząc
krótką, ostrą lordozę), a w odcinku wyższym kręgosłupa tworzy się nadmierna
kifoza piersiowo - lędźwiowa. Spojenie łonowe jest tu najbardziej wystającą
ku przodowi częścią ciała.
Charakterystyczne w tej wadzie są: zmiana w układzie barków i łopatek.
Postawa ciała jest bardzo podobna do postawy o typie pleców wklęsło -
wypukłych, a uwagę zwraca przesunięcie górnej części tułowia ku tyłowi.
Spojenie łonowe jest tu najbardziej wystającą ku przodowi częścią ciała. Mogą
występować zaburzenia oddychania, krążenia, trawienia i miesiączkowania. W
wielu przypadkach osoby z wadą postawy typu plecy kołyskowe uskarżają się na
dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo - krzyżowej kręgosłupa.
|
Rys.2. Plecy kołyskowe
(wg Colsona)
|
PLECY
PŁASKIE
Wada
ta występuje przy zmniejszonym kącie przodopochylenia miednicy.
Charakteryzuje się ona spłaszczeniem lub brakiem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa.
W badaniu nie stwierdza się natomiast ograniczenia ruchomości w
poszczególnych odcinkach kręgosłupa. U osób z wadą o typie pleców płaskich
klatka piersiowa jest płaska, jej ruchomość i pojemność są ograniczone, barki
opadnięte. Zmniejszenie fizjologicznych wygięć kręgosłupa powoduje
wypadnięcie funkcji amortyzacyjnej kręgosłupa, sprzyja powstawaniu zmian
przeciążeniowych i zwyrodnieniowych kręgosłupa, dlatego ludzie z tą wadą
często uskarżają się na bóle głowy.
Plecy płaskie są często spotykane u dzieci i młodzieży. Przyczyn należy
dopatrywać się w siedzącym trybie życia. Nasze dzieci długo przebywają w
szkole i na zajęciach dodatkowych, a kiedy uwolnią się już od obowiązków
najchętniej "odpoczywają" przy komputerze lub przed telewizorem.
Siedzący tryb życia wpływa nie tylko
na obniżenie ogólnej kondycji organizmu, lecz także na osłabienie siły
mięśni.
|
Rys.3. Plecy płaskie
(wg Colsona)
|
PLECY
OKRĄGŁE
W
tym typie wady również występuje zmniejszone przodopochylenie miednicy.
Doprowadza to do spłycenia lordozy lędźwiowej, czego następstwem jest
pogłębienie kifozy piersiowej. Cały tułów nachylony jest do przodu, a
równowagę można utrzymać dzięki cofnięciu miednicy do tyłu. Nadmierne
wygięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym skompensowane jest w odcinku szyjnym
zwiększoną lordozą szyjną i pochyleniem głowy do przodu. Wada ta
charakteryzuje się :
· wysunięciem do
przodu głowy i barków,
· odstawaniem
łopatek,
· osłabieniem lub
nawet zwiotczeniem mięśni grzbietu,
· przykurczem
mięśni klatki piersiowej
· tym, że kolana i łokcie są często w pozycji lekkiego
zgięcia.
Bardzo często funkcja oddechowa klatki piersiowej jest
upośledzona. Wada postawy o typie pleców okrągłych może być wrodzona lub
nabyta. Nabyta powstaje najczęściej w następstwie chorób takich jak:
krzywica, gruźlica, choroba Scheuermanna, zesztywniające zapalenie stawów
kręgosłupa. Przyczyną powstawania pleców okrągłych może być dystonia
mięśniowa, czyli zaburzenie napięć mięśniowych mięśni grzbietu, które mogą
być wynikiem przeciążenia mięśni prostowników grzbietu pracą statyczną np. w
czasie nieprawidłowego siedzenia czy stania przy pracy lub nauce.
|
Rys.4. Plecy okrągłe
(wg Colsona)
|
Niniejszy serwis nie ma charakteru
konsultacyjnego. Nie zastępuje porady lekarskiej.
Autorzy, konsultanci i wydawcy serwisu
nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za błędy czy konsekwencje wynikające z
zastosowania informacji dostępnych w tym serwisie.